5. De taal

Dat is dus wel een dingetje…

In Hongarije spreekt men (verrassing….) Hongaars. Sommige ouderen spreken een beetje Duits, veel jongeren spreken redelijk Engels. Veel Hongaren van middelbare leeftijd en ouder hebben op school vroeger Russisch geleerd, maar lijden op dit punt aan collectief geheugenverlies.  Met name op het platteland – waar wij gaan wonen – wordt vrijwel alleen maar Hongaars (“Magyar”) gesproken. Dat betekent dus dat we ons hebben ingeschreven voor een taalcursus… daarover straks meer.

Het Hongaars is een vreemde eend in de bijt in talen-land. Volgens wetenschappers hoort het tot de Fins-Oegrische talen. Het Fins en ook het Ests zijn de enige Europese talen die er wat op lijken. Maar Finnen/Esten en Hongaren verstaan elkaar niet. Het “Oegrisch” geeft aan waar de taal vandaan komt: van achter de Oeral – het gebergte dat het Europese deel van Rusland scheidt van het Aziatische deel.

Meer dan 1000 jaar geleden trokken een aantal stammen van achter de Oeral westwaarts. Een deel van hen trok, eenmaal in Europa, noordwaarts en vestigde zich in het gebied dat nu Finland en Estland heet. De rest trok verder naar het westen en vestigde zich op de plek waar nu Hongarije is.

Het Hongaars is voor ons geen eenvoudige taal omdat de opbouw en logica heel anders is dan wat wij gewend zijn. Je komt er niet met het leren van een aantal woorden en werkwoordvervoegingen.

We volgen nu een cursus bij de Hongaarse School in Nederland. Eigenaar en docent Edwin van Schie probeert ons daar op enthousiaste wijze de beginselen bij te brengen.

Wat is ons die eerste periode opgevallen: Er is één ding dat makkelijk is in het Hongaars, namelijk dat alle letters altijd op dezelfde manier worden uitgesproken. Dat is in het Nederlands wel anders. Wij zijn dat gewend, maar eigenlijk is dat toch raar. Neem nu de plaatsnaam “Enschede”. Daarin staat drie maal de letter “e” – maar hij wordt op drie verschillende manieren uitgesproken. In het Hongaars is de “e” altijd de klank die het bij ons heeft in het woord “het”. Ze zeggen dus: “èn-sjè-dè”.  Dat betekent dat als je van alle (44) letter(combinatie)s de uitspraak weet, je een tekst in het Hongaars in principe foutloos op kunt lezen. Bij die 44 letters moet je je onze 26 letters voorstellen maar dan met combinaties en accenten zoals “sz”, é en “ly”. In het Nederlands is dat trouwens niet anders, bijvoorbeeld met de “oe” en de “ij”.

Heb je vroeger (zoals de schrijver van dit blog) Duits gehad op de middelbare school, dan weet je misschien nog dat het Duits vier naamvallen kent. Dat was al een hele crime om te leren – maar het Hongaars heeft er naar verluidt meer dan 20…! Gelukkig is dat niet zo erg als het lijkt: het gaat in de meeste gevallen om voorzetsels die als achtervoegsel achter een woord komen. Of ervoor. Of er middenin…

Wat voorbeelden:

Een hond is een “kutya”, maar ga je wandelen “met de hond” dan is dat “kutyával”. Let er even op dat er óók nog een accentje bijkomt…
Het Hongaarse woord voor “Hongaars” is Magyar. Maar… “in het Hongaars” wordt: Magyarul. Geen voorzetsels dus.

En dat brengt me op een tijdschrift – ook uitgegeven door de Hongaarse School: Most Magyarul! (Nu in het Hongaars!).

Hierin staan in twee talen artikelen over Hongarije, taalweetjes en interculturele zaken.

Wil je wat meer te weten komen over Hongarije dan is dit tijdschrift zeker een aanrader!